...На двары корпаецца бацька. За ноч багата намяло снегу, і ён, падперазаўшы кажух старою, яшчэ з вайны, парэпанаю папругаю, адкідвае снег шуфлем, узмахвае ім то ўлева, то ўправа - робіць сцежку ад хаты да хлява.
Калі сцежка будзе гатова, бацька, парыпваючы валёнкамі, пройдзе па ёй колькі разоў, потым паставіць шуфель у сенцы і пакіруе ў хлеў.
Каля сцяны, на падасланай саломе, ляжыць карова, марудна варушыць сківіцамі. Пачуўшы гаспадара, нехаця, з прыкметным намаганнем устае з нагрэтага месца і цягнецца да яго пысаю, выдыхае цэлыя клубы паветра.
Даўшы карове сена, бацька заглядвае ў свінушнік. Кормнік з мацёркаю зашыліся ў салому па самыя вушы і на рып дзвярэй адказваюць толькі лагодным, ленаватым рохканнем.
Няма асаблівай работы і ў паветцы. Дроў наколата і назапашана на ўсю зіму. Але каб забавіць час да снедання, бацька возьмецца наводзіць парадак - паправіць і без таго акуратны касцёр, падыме з-пад ног палена, пераложыць у іншае, больш надзейнае месца аполак.
А над хатамі ўжо стаяць высокія дымы. Пахне смажаным салам, цыбуляю. Хутка прачыняцца дзверы ў сенцах, і маці, не пераступаючы парога, гукне на ўвесь двор:
- Мікала-ай! Дзе ты там? Ідзі снедаць!
І кароткі зімовы дзень пачне набіраць разгон.
* * *
Уначы прачнуўся ад нечакана вострага, невыноснага прыступу тугі і болю.
Што я нарабіў?! Сам, уласнымі рукамі разбурыў тое, што гэтулькі гадоў, з такімі пакутамі імкнуўся пабудаваць, напоўніць цяплом і святлом. Я вечна рабіў нешта не тое і не так. Я заўсёды блытаўся ў дробязях, у сваіх хваравіта перабольшаных крыўдах і сумненнях...
Але вінавата і яна. Стварыўшы вакол сябе нейкую таямнічую, непранікальную абалонку, яна схавалася, зачынілася ў ёй. Яна не захацела раскрыць сваёй душы, як не захацела ўважліва разгледзець, зразумець другую, што імкнулася да яе. Ні разу я не адчуў паміж намі той трапяткой шчырасці і даверлівасці, якая бывае паміж блізкімі людзьмі.
Не было гэтага! А былі нейкія вечныя, незразумелыя і прыкрыя сваркі, якія, зрэшты, і сваркамі называць няёмка...
Пачуццё шкадавання, жаласці да самога сябе крута закіпае ў маёй душы. Кусаючы падушку, каб не зарыдаць уголас, я доўга і горка плачу.
* * *
Правільна нехта сказаў: перамога над сабою - самая нялёгкая перамога.
З усіх сіл стараюся не даць сабе расслабіцца, апусціцца, раскіснуць. Раніцаю неахвота ўставаць, але я прымушаю сябе падымацца. Першая думка, якая прыходзіць у галаву: «А можа, сёння зарадку не рабіць? Не! - загадваў я сабе. - Ты будзеш рабіць! І рабіць як трэба!» Ва ўмывальніку холадна, няўтульна. «Можа, не аблівацца вадой? Яшчэ прастуджуся... Ніякіх прастуд! Ану, адкрывай кран!»
Але чым бліжэй да вечара, тым усё менш у мяне застаецца сіл, каб змагацца з сабою. І я пачынаю саступаць сабе то ў адным, то ў другім...
* * *
Зноў снілася яна. І нават не сама яна, а яе голас, яе смех, яе пах.
Здаецца, кашу я на поплаве сена і гэтак ужо стараюся, гэтак вымахваю, а яна нібыта дзесьці непадалёку, дзесьці побач. Я не бачу яе, не магу бачыць, але адчуваю яе ўсёй істотай. Гэта надае мне сілы, я адчуваю сябе дужым, спрытным, акрыленым...
І што за дзіўныя сны? Яе самой не бачу, а вось здаецца, нібыта яна, нябачная, неад'емная, ёсць ва ўсім, што б мне ні снілася, - як паветра, як сонечнае цяпло.
* * *
Прыйшло пісьмо ад сястры. Піша, што ў мінулую нядзелю Апанасенкі спраўлялі вяселле...
«Аднак, - паведамляла яна, - вяселле ўсіх моцна расчаравала. Думалі, што тут ужо будзе нешта незвычайнае, што ўся вёска цэлы тыдзень будзе хадзіць п'яная. Апанасенка ж сам аднойчы ў канторы гаварыў, пры людзях, што калі будзе аддаваць дачку замуж, то паставіць сталы ў калгасным садзе і запросіць усіх, хто толькі пажадае. А тым часам не запрасілі нават самых блізкіх. Было ўсяго чалавек, можа з дваццаць. Начальства, настаўнікі ды некалькі сябровак. Ад Івана Пятровіча былі толькі бацькі і сястра. Можна сказаць, што гэта і не вяселле атрымалася, а звычайная вечарынка. А тут яшчэ і Надзя падпсавала кашу. З самага пачатку (сама я, канечне, не бачыла, гэта ўжо настаўнікі пасля расказвалі) яна сядзела нейкая хмурая, невясёлая. Калі ж устаў дырэктар і пачаў жадаць маладым шчасця, моцнага кахання, яна - у слёзы ды з-за стала, зачынілася ў сваім пакоі і болей не паказалася. Бедныя госці пасядзелі-пасядзелі (якое ўжо тут вяселле?) дый разышліся...»
Як ні дзіўна, але, чытаючы гэта пісьмо, ні злараднасці (што лёгка ўгадваецца за паспешлівымі радкамі сястры), ні нават простай, звычайнай радасці я не адчуў. Наадварот. Спапяляльны агонь раскаяння, горкіх сумненняў, нейкіх прывідных, салодка-шчымлівых надзей успыхнуў і з новай сілай забушаваў у маёй душы.