* * *
Пяты дзень вакацый. А ўсё, што я меркаваў зрабіць, так і застаецца пакуль не зробленым.
Не напісана ні радка. А думаў: прыеду - з першага дня сяду за стол, напішу воз нарысаў, карэспандэнцый... Дзе там! То ў школу завітаеш з самай раніцы, ды так і пратырчыш там да вечара, то ў госці хто са сваякоў запросіць, то проста, без дай прычыны, нападзе нейкая неадольна-дрымучая хандра і цэлы дзень пракачаешся ў ложку, як Абломаў.
А час бяжыць...
Ад гэтага на душы неспакойна і прыкра. Увесь час адчуваю нейкае раздражненне, нейкую злосць, душэўную неўладкаванасць...
* * *
У клубе зноў былі танцы.
Была і яна. Але танцавала мала і ўсё яшчэ, пасля аперацыі, трошкі напружана, асцярожліва.
Па закону вясковых танцаў, што спрадвеку былі і застаюцца не толькі прыемным адпачынкам, але і своеасаблівым спаборніцтвам у спрыце, весялосці, вынослівасці, - па гэтаму закону любая скаванасць дзяўчыны адразу ж была б заўважана і выклікала б розныя абгаворы. Аднак у Надзі ўсё выходзіла так натуральна і так міла, што нават тое напружанне, з якім яна танцавала, не толькі не было непрыемным, а, наадварот, надавала яе рухам нейкую кранальную пластычнасць і незвычайную прывабнасць.
Я некалькі разоў намерваўся запрасіць яе на вальс або на танга, але як толькі думаў, што трэба ісці праз усю залу і пад прыцэлам многіх вачэй пачынаць танец першаму, у мяне дзервянелі ногі і адразу знікала ўсякая рашучасць. А тым часам, пакуль я вагаўся, ісці ці не ісці, яе хто-небудзь ужо запрашаў. І мне нічога не заставалася, як стаяць і, кусаючы губы ад прыкрасці і злосці на сваю нерашучасць, праклінаючы сваю сарамлівасць, цярпліва чакаць наступны танец.
Больш за ўсіх танцаваў з ёю Іван Пятровіч. Як я зайздросціў яму, што ён гэтак смела і проста можа падысці да яе, павесці ў круг, вольна і лёгка гаварыць з ёю, смяяцца. І кожны раз, як толькі Надзя клала руку яму на плячо і, слухаючы яго, глядзела яму ў вочы, ласкава ўсміхалася, мяне ахоплівала пакутлівая трывога.
Я ўжо ведаў: Новы год Надзя сустракала ў школе, дзе быў, канечне, і Іван Пятровіч. Пад самую раніцу іх бачылі тады разам, ля Надзінага дома. Калі мне пра гэта расказалі, я асаблівай бяды не ўбачыў. І, мусіць, дарма...
Трэба ж было таму Івану Пятровічу прыбіцца ў нашу школу! Хлопец ён з выгляду быццам і не дужа каб кідкі - невысокі, худзенькі, сціпла апрануты. Да таго ж гаворыць нейкім сіплым, як бы прастуджаным голасам. І ўсё ж многія дзяўчаты ў вёсцы маюць на маладога настаўніка вока. Вось і Надзя, здаецца, таксама... Ох, гэты яе пракляты характар! Як убачыць якога незнаёмага хлопца, і калі ён яшчэ трохі спадабаецца ёй - зробіць усё, каб толькі закруціць яму галаву. Колькі я ўжо выцерпеў з-за гэтага розных пакут!
Зноў заігралі вальс. На гэты раз я рашыўся і, ступаючы нейкімі доўгімі, няўклюднымі, як не сваімі нагамі, несучы на сабе пільныя, цікаўныя позіркі, падышоў да Надзі. Яна коратка, абыякава глянула на мяне і, паклаўшы на крэсла кофтачку, якую трымала на каленях, паволі, як бы неахвотна, паднялася. Яна толькі паднімалася, яшчэ нічога не сказала мне, і я нічога не паспеў нават падумаць, а ўжо адчуў, як тое радаснае, гарачае трымценне ў маёй душы, з якім я ішоў да яе, змянілася раптам халодным і пранізлівым пачуццём крыўды.
Некалькі хвілін мы танцавалі моўчкі. Аднак далей маўчаць было няёмка - з нас, бачыў я, не зводзілі вачэй. Нашы адносіны з Надзяй не былі, вядома, таямніцай для вёскі, і цяпер таксама, відаць, з нецярпеннем чакалі ўсе, як я буду рэагаваць на тое, што з ёю ўвесь вечар танцуе Іван Пятровіч. Па нервоваму бляску вачэй я зразумеў, што яна таксама гэта адчула, і маё зацятае маўчанне яе раздражняе, злуе. Я ліхаманкава стаў прыкідваць, з чаго б пачаць размову, але нічога не мог прыдумаць. Усё, што прыходзіла ў галаву, здавалася мне безнадзейна банальным або недарэчным, прымітыўным.
- Ну як табе танцавалася з Іванам Пятровічам?
Я сказаў гэта і спалохаўся, бо сказаў якраз тое, чаго больш за ўсё не хацеў і чаго асабліва не трэба было гаварыць. Пытанне вырвалася з маіх вуснаў нечакана, само па сабе, насуперак маёй волі. Нешта падобнае бывае з чалавекам, які пераходзіць раку па кладцы і з усіх сіл стараецца не глядзець у ваду, і ўсё роўна глядзіць, і нейкая загадкавая, неадольная сіла цягне яго ўніз, і ён з жахам і адчаем падае.
- Чаму ты так пытаешся? - Надзя зірнула на мяне прыжмурана-пагардліва. У маім запытанні яна, відаць, улавіла не толькі трывогу, але і нейкі папрок.
- Ты не думай... - пачаў я блытана апраўдвацца. - Проста... ну... проста я хацеў папытацца, што ён табе такое вясёлае расказваў...
- Расказваў... Ты ж не раскажаш!
Твар мой успыхнуў. Я збянтэжыўся зусім і ўжо да канца не мог больш сказаць ёй ні слова. Яна маўчала таксама.