— Дык што ж рабіць? Як яго лячыць?
— Хвароба невылечная, — кажа Віцінар. — Або адпусціць яго на ўсе чатыры бокі, каб сам адшукаў прадмет свайго кахання. Або адвесці на скуралупню...
Пачуўшы пра скуралупню, Гарцук, забыўшыся на ўсе хваробы, з усіх капытоў кідаецца прэч з хаты. Так панёсся па дарозе — толькі пыл за ім закурыўся.
— Вось вам і хворы, — смяецца Віцінар. — Плаціць, панове, не трэба. Мне самому цікава было каня абследаваць. Такі, ведаеце, рэдкі выпадак!
— «Рэдкі выпадак!» — бурчыць пасля пан Заблоцкі. — Напалохаў беднага хворага... Як мы цяперака без каня? З кім мы цяпер будзем катлеты з рэпы есці? Каго ў брычцы катаць будзем? — А прыгадай яшчэ, пане, як нам цяжка гэнага каня купіць было! — падтаквае пан Кубліцкі. — Такая страта! Сумна сталася панам. Паглядзяць-паглядзяць на конскія партрэты, развешаныя на сцяне, і яшчэ маркотней ім зробіцца. Усё варожаць, ці вернецца Гарцук дахаты. Ну, а мы пра тое, можа, таксама даведаемся напрыканцы гэтай кнігі.
ПОКАЗКА ЧАЦВЕРТАЯ ШЛЯХЕЦКАЯ ЮШКА
Падрыхтуйцеся выслухаць жахлівую гісторыю. Асабліва палахлівых або занадта гідлівых — просім перагартаць гэтую показку ды пачаць чытаць наступную. Але аматараў рыбалкі — шчыра просім да чытання!
Значыцца так. Пачынаецца показка як і заўжды — панам надакучваюць рэпныя стравы. Асабліва поліўка з рэпы ім абрыдла. Хочацца ім чаго-небудзь новенькага, свежанькага... — Прыкладам, юшкі са свежай рыбы! — кажа пан Заблоцкі. — Прыкладам, юшкі са свежай рыбы... — рэхам адгукаецца пан Кубліцкі.
Папраўдзе, ён да рыбы даволі абыякавы; ёсць рыба — добра, няма рыбы — яшчэ лепш. Але ён ведае, што пан Заблоцкі любіць рыбу, як кот, проста вар'яцее за ёю. Ну, а дружбаку трэба дагаджаць!
Самае простае было б — пайсці ў Смургоні ды купіць шчупакоў, мянтузаў або ліноў. Але панам здаецца, што гэта будзе не па-шляхецку.
— Ісці ў Смургоні, штурхацца ў рыбных радох... А там так недалікатна пахне... Фу-у... — круціць носам пан Кубліцкі. — Надта пан грэблівы... Без пахаў рыбу не зловіш... — А васпане не грэблівы? А забыўся, як не хацеў рукі ў гнаі пэцкаць, адмаўляўся чарвякоў капаць, калі мінулым разам у рыбу збіраліся?
— А васпан забыўся, як раіў чарвяка адэкалонам папырскаць, каб не гэтак ад яго смярдзела?
— А васпан забыўся, як збіраўся замест чарвяка на кручок быка насаджваць, каб не рыбу, а кіта злавіць? А бык да таго ж чужы быў...
Гэта паны прыгадваюць іхнюю папярэднюю рыбалку, калі яны ледзьве Кіта Велярыба не ўлавілі. Пра тое мы, дарэчы, падрабяіна распавядалі ў папярэдняй кніжцы. — Гэтым разам ён ад нас так лёгка не ўцячэ. Не яго, дык іншую якую аграмадзіну вылавім, — бурчыць пан Заблоцкі. Проста кажучы, паны рыхтуюцца ісці у рыбу — з начлегам, намётам, усё грунтоўна, каб і здабыча была, і рамантыка. Дзеля гэтай нагоды пан Заблоцкі рыхтуе прылады для прыгатавання юшкі — саганы, лыжкі, вядзёрцы, соль, чорны перац, чырвоны перац, сіні перац, белы перац, каляндру, гваздзік, лаўровы ліст, кроп, цынамону, карасыну, воцат, шкіпінар, дзёгаць, цукар, мукар, мігдал, шмігдал, чакаляду, мармаляду, каву, какаву, цыбулю, моркву, часнык, пастарнак, салату, гуркі салёныя, гуркі несалёныя, белае віно, чырвонае віно, зялёнае віно й галандскі сыр...
Пан Кубліцкі валтузіцца з лёскамі, вудамі, блешнямі, нератамі, мярожамі, перамётамі, путанкамі, таптухамі і пры гэтым старанна вывучае дзве зашмальцаваныя кнігі -«Шляхецкая рыбалка» і «Шляхецкая кухня». Па першай кнізе ён вучыць, як трэба лавіць рыбу, а па другой — як з рыбы гатаваць юшку.
— Шляхецкая юшка гатуецца так, — занудлівым голасам чытае пан Кубліцкі. — Бярэцца два пуды свежай рыбы, пажадана самоў, ментузоў, ліноў. Кожнай рыбіне праз лійку заліваецца ў пашчу паўшклянкі белага віна... Пасля паўшклянкі чырвонага віна. Пасля рыбу паліваюць агурковым расолам, каб трохі ачомалася...
Пан Заблоцкі тымчасам паспявае абабегаць усе навакольныя вёскі — каб даведацца, дзе самыя рыбныя мясціны. Адны яму кажуць, каб ішоў на рэчку Парэчку, другія — на возера Варголы, трэція шэптам раяць палавіць люстраных карпаў у сажалцы пана Кіндзюшкі, самага заможнага ў наваколлі гаспадара. І ўсе ў адзін голас папярэджваюць: «Адно не хадзіце, панове, на возера Куцапае! Не хадзіце, бо там нядобра!»
— Хлопы хітрыя, — будзе казаць пан Заблоцкі, пераказваючы дружбаку гэтыя навіны. — Наўмысна адгаворваюць нас ісці на возера Куцапае, бо ў ім, пэўна, вады не бачна за рыбаю. Але шляхту не надурыш! Пойдзем на возера Куцапае, і аб тым! — Ку— ца-пае, — асцярожна кажа пан Кубліцкі, прыцмокваючы языком. — Адразу чуваць што шляхетная назва.