– Каціся адсюль, п’яны нягоднік! – пачулася з акна. – Яшчэ адзін грук – і я выпушчу на цябе сабак, сорак тры штукі!
– Выпусціце аднаго, больш не трэба, – сказаў я.
– Каціся адсюль! – крычаў голас. – Бачыць Бог, у гэтым мяшку гадзюка, і я выкіну яе табе на галаву, калі ты не зваліш!
– Але мне патрэбны сабака! – пракрычаў я.
– Мне надакучыла спрачацца! – усклікнуў містэр Шэрман. – Сцеражыся, бо я лічу да трох і кідаю гадзюку.
– Містэр Шэрлак Холмс… – пачаў я, і паводзіны гаспадара чароўным чынам змяніліся: акно тут жа шумна ляпнула, а праз хвіліну замок адамкнуўся і дзверы адчыніліся.
Містэр Шэрман аказаўся цыбатым старым з сутулымі плячыма, жылістай шыяй і ў сініх акулярах.
– Сябрам містэра Шэрлака тут заўсёды радыя, – сказаў ён. – Заходзьце, сэр. Асцярожна з барсуком, ён кусаецца. Эх, гарэза, гарэза, ты што, хочаш укусіць джэнтльмена? – словы былі скіраваныя да гарнастая, які прасоўваў злосную пысу з чырвонымі вачыма паміж прутамі клеткі. – Не зважайце, сэр, гэта проста вераценніца. У яе няма атрутных зубоў, і я выпускаю яе сюды паляваць на жукоў. Не злуйцеся, што спачатку я абышоўся з вамі груба. Гэта ўсё дзеці, тут яны часта дурэюць і ломяцца ў дзверы, каб пабудзіць мяне. Што патрэбна містэру Шэрлаку Холмсу, сэр?
– Адзін з вашых сабакаў.
– Ага, відаць, Тобі!
– Менавіта.
– Тобі жыве ў сёмым нумары налева.
Ён марудна рушыў са свечкай у руках уздоўж дзівоснай звярынай сябрыны. У невыразным прыцененым святле я мог цьмяна бачыць пільныя бліскучыя вочы, што сачылі за намі з кожнай шчыліны і кута. Нават на бэльках зверху ўрачыста сядзелі птушкі і ляніва пераступалі з нагі на нагу, калі нашы галасы трывожылі іх дрымоту.
Тобі аказаўся выродлівай істотай з доўгай поўсцю і віслымі вушамі, напалову спаніэль, напалову шатландскі знайда карычнева-белай афарбоўкі. Хадзіў сабака няўклюдна, перавальваючыся. Пасля некаторых ваганняў ён узяў у мяне кавалак цукру, які даў мне стары натураліст, і, замацаваўшы такім чынам наш саюз, без аніякіх пярэчанняў пайшоў за мной у кэб. Калі я вярнуўся ў Пандычэры-Лодж, гадзіннік на Ламбецкім палацы прабіў тры ночы. Былога баксёра Мак-Мурда арыштавалі як суўдзельніка і разам з містэрам Шолта адвезлі ва ўчастак. Вузкую браму вартавалі двое канстэбляў, але калі я назваў імя свайго сябра, яны дазволілі нам з сабакам прайсці.
Холмс стаяў ля парога, засунуўшы рукі ў кішэні і з люлькай у зубах.
– О, вы яго прывезлі! – сказаў ён. – Тобі, харошы сабачка! Этэлні Джонс ужо сышоў. Пакуль вас не было, ён праявіў нечуваную энергічнасць, арыштаваўшы не толькі нашага сябра Тадэвуша, але і брамніка, ахмістрыню і слугу-індыйца. Маёнтак застаўся на нас, а яшчэ на сяржанце ўгары. Пакіньце сабаку тут і хадзем наверх.
Мы прывязалі Тобі да стала ў вітальні і падняліся на другі паверх. Пакой заставаўся такім жа, якім мы яго пакінулі, хіба што на фігуру ў цэнтры накінулі прасціну. У куце задрамаў стомлены сяржант.
– Пазычце мне ваш ліхтар, сяржант, – сказаў мой сябар. – Цяпер завяжыце гэтую вяроўку мне на шыі, каб ліхтар вісеў на грудзях. Дзякуй. Зараз я скіну чаравікі і шкарпэткі. Ўотсан, захапіце іх з сабой уніз. Я планую пазаймацца трошкі скалалажаннем. І змачыце маю насоўку ў крэазоце. Дастаткова. А цяпер падымемся на хвілінку на гарышча.
Мы праціснуліся праз пралом, і Холмс зноў асвятліў сляды ў пыле.
– Я хачу, каб вы яшчэ раз зірнулі на гэтыя адбіткі, – сказаў ён. – Бачыце штосьці вартае ўвагі?
– Гэта сляды дзіцяці ці нізкай жанчыны, – адзначыў я.
– А апроч іх памеру? Можа, яшчэ што?
– Здаецца, звычайныя сляды, як любыя іншыя.
– Зусім не! Глядзіце на пыл! Вось адбітак правай нагі. А вось я пакідаю побач след сваёй голай нагі. У чым розніца?
– Вашыя пальцы зведзеныя разам. А на суседнім адбітку кожны палец выразна аддзелены ад астатніх.
– Менавіта! У тым і рэч. Запомніце гэтае адрозненне. А цяпер прашу вас ласкава адысці да люка і панюхаць раму. Я застануся тут, бо насоўка з крэазотам моцна пахне.
Я падпарадкаваўся і адразу ж адчуў моцны пах дзёгцю.
– Вось куды ён паставіў нагу, калі збягаў адсюль. Калі нават вы ўзялі яго след, думаю, Тобі справіцца не горш. А цяпер ідзіце ўніз, адвяжыце сабаку – і на пошукі нашага Бландэна*.
Калі я выйшаў на двор, Шэрлак Холмс ужо выбраўся на дах, і я мог бачыць, як ён, нібы вялізны святляк, марудна паўзе ўздоўж вільчака. Потым ён знік за комінамі, але хутка з’явіўся зноў, каб яшчэ раз знікнуць за процілеглым скатам. Абышоўшы дом, я ўбачыў, што Холмс сядзіць на бакавым карнізе.