– Што ў вашым клунку? – спытаў я.
– Жалезны куфар, – адказаў ён, – а ў ім – адна-дзве сямейныя рэліквіі, якія ні для каго, апроч мяне, не маюць каштоўнасці. Я не жабрак і ўзнагароджу вас, малады сахіб, вас і вашага камандзіра, калі вы дасце мне прытулак.
Я зразумеў, што яшчэ некалькі словаў – і я ўсё сапсую. Чым больш я ўглядаўся ў гэты тоўсты запалоханы твар, тым больш паўставаў супраць такога халаднакроўнага забойства. Трэба з ім хутчэй разабрацца.
– Адвядзіце яго ў цэнтральны форт, – прамовіў я.
Двое сікхаў сталі па баках, гігант прыстроіўся ззаду, і яны рушылі ў цёмны дзвярны праём. Яшчэ ніводнага чалавека смерць не атачала так шчыльна. Я з ліхтаром застаўся ля ўваходу.
Адзінае, што я мог са свайго месца чуць, – гэта мерны тупат ног, які адгукаўся ў пустых калідорах. Раптам ён сціх, і я пачуў галасы, гукі бойкі, удары. Праз імгненне нехта пабег у мой бок – я, на свой жах, зразумеў гэта з дробнага перастуку крокаў і цяжкога дыхання чалавека, што набліжаўся да мяне. Я асвяціў доўгі просты калідор ліхтаром і ўбачыў там нашага таўстуна, што імчаўся з хуткасцю ветру. Па яго твары цякла кроў, а следам, ледзь не наступаючы на пяткі, тыгрынымі скачкамі бег чорнабароды гігант – у яго руках пабліскваў нож. Я ніколі не бачыў, каб нехта бег так хутка, як гэты гандляр. Ён ужо пачаў адрывацца ад сікха, і я разумеў, што калі таўстун праскочыць міма мяне і выбежыць на адкрытую прастору – ён уратаваны. Я зноў амаль стаў на яго бок, але думка пра скарб чарговы раз зрабіла маё сэрца жорсткім і чэрствым. Ён наблізіўся, я кінуў яму пад ногі сваю стрэльбу, і ён пакаціўся па зямлі, двойчы перакуліўшыся, як падстрэлены заяц. Не паспеў ён ускочыць, як сікх ужо паваліўся зверху і двойчы кальнуў яго кінжалам. Таўстун, аднак, не застагнаў і нават не варухнуўся. Думаю, ён зламаў шыю. Бачыце, джэнтльмены, я сваё слова трымаю і расказваю вам усю праўду, не думаючы, ці пойдзе мне гэта на карысць.
Тут Смол спыніўся і выцягнуў скаваныя наручнікамі рукі, каб узяць шклянку віскі з содавай, падрыхтаваную для яго Холмсам. Я ж, шчыра кажучы, глядзеў на гэтага чалавека, які не толькі ўдзельнічаў у такім халаднакроўным забойстве, але і так легкадумна і абыякава цяпер пра яго расказваў, з сапраўдным жахам. Якое б яму ні прызначылі пакаранне, ад мяне ён спачування не дачакаецца. Шэрлак Холмс і Джонс сядзелі, склаўшы рукі на каленях. Яны з глыбокай цікавасцю слухалі гісторыю нашага вязня, але на іх тварах таксама была агіда. Вязень, відаць, гэта заўважыў, бо ў яго голасе і манеры з’явілася нешта падобнае да выкліку.
– Усё гэта, безумоўна, вельмі кепска, – сказаў ён. – Але хацеў бы я ведаць, ці шмат знойдзецца людзей, якія, аказаўшыся на маім месцы, адмовіліся б ад скарбу, ведаючы, што за гэта ім перарэжуць глотку. Дарэчы, калі ўжо Ахмет ступіў у форт, выбар стаяў так: альбо ён, альбо я. Калі б ён збег, уся справа выйшла б вонкі, мяне б судзілі ваенна-палявым судом і дакладна б пакаралі смерцю. У такія часы спагады ад людзей не дачакаешся.
– Далей, – каротка скамандаваў Холмс.
– Што ж, мы ўтрох, Абдула, Акбар і я, зацягнулі яго ў крэпасць. Ну і важыў жа ён, я вам скажу, хоць і быў невысокі. Магамет Сінгх застаўся вартаваць дзверы. Цела мы схавалі ў падрыхтаваным загадзя месцы, трохі далей па лабірынце, там, дзе звілісты калідор выводзіў у вялікае пустое памяшканне, цагляныя сцены якога рассыпаліся ў друз. У адным месцы земляная падлога там асела, утвараючы натуральную магілу, дзе мы і пахавалі Ахмета, заклаўшы цаглінамі. Разабраўшыся з трупам, мы вярнуліся да скарбу.
Ён усё яшчэ ляжаў там, дзе на Ахмета напалі першы раз. Гэта быў той самы куфар, які ляжыць цяпер перад намі на стале. Шаўковым шнурком да разной ручкі быў прывязаны ключ. Мы адамкнулі куфар, і ў святле ліхтара заблішчэлі каштоўнасці, пра якія я чытаў і летуценіў за часамі свайго юнацтва ў Першары. Яны проста асляплялі ззяннем. Нацешыўшыся гэтым відовішчам, мы выцягнулі скарб з куфра і склалі вопіс. Там былі сто сорак тры дыяменты чыстай вады, і сярод іх – знакаміты «Вялікі Магол»*. Калі не памыляюся, пра яго кажуць, што ён другі па велічыні ў свеце. Было дзевяноста сем цудоўных смарагдаў і сто семдзесят рубінаў, праўда, шмат драбязы. Было сорак карбункулаў, дзвесце дзесяць сапфіраў, шэсцьдзесят адзін агат і безліч берылаў, хрызаберылаў, оніксаў, бірузы і іншых камянёў, назвы якіх я тады і не ведаў, хаця з таго часу пазнаёміўся з каштоўнымі камянямі нашмат бліжэй. Яшчэ там быў жэмчуг – нешта каля трохсот выдатных перлаў, дванаццаць з якіх былі ўстаўленыя ў залатую дыядэму. Дарэчы, дыядэма знікла – калі я вярнуў сабе куфар, яе там не было.