— To nie myśliwy — powiedziała Masza. — Po co on tu przyjechał?
— No dobra, nie myśliwy — zgodził się. — Wprowadzę motocykl do szopy, bo nocą może się porządnie rozpadać.
— Nie będę przeszkadzał — zwróciłem się do Maszy. — Jutro z samego rana odjadę.
— Tak właśnie będzie — powiedział gajowy.
Masza uciekła do domu.
— Nie przejmuj się — mruknął Siergiej Iwanowicz, zamykając na skobel wrota szopy. — Ona jest trochę dzika, ale to dobra kobieta. Chodźmy umyć ręce.
W domu paliło się światło.
— Mam w plecaku wódkę — powiedziałem.
— Donatycz kazał ci wziąć?
— Tak — przyznałem.
— A ja już prawie dwa lata nie piję i wcale mnie nie ciągnie.
— Przepraszam.
— Po co przepraszać? Przecież w gości jechałeś. Nie bój się, dla towarzystwa mogę wypić. Masza nie będzie miała za złe. Jak cię wołają?
— Mikołaj.
Umywalka była w sieni. Obok niej na półce stała już zapalona lampa naftowa.
— Nie mamy elektryczności powiedział Siergiej Iwanowicz. — Obiecali przeciągnąć linię z Lesnowki, bo w sianokosy będzie tu mieszkała brygada kołchozowa. Może już w przyszłym roku doprowadzą prąd.
— Nie szkodzi — odparłem. — I tak jest dobrze.
W pokoju stał nakryty stół: pewnie gajowy stale wracał do domu o jednakowej porze. Syczał samowar, a w jego wypucowanych bokach odbijały się płomienie dwóch starych lamp naftowych pochodzących z czasów, kiedy jeszcze starano się je przyozdabiać. Parowały kartofle, obok nich stała śmietana, ogórki. Było przytulnie i spokojnie, tym przytulniej, że na dworze padał deszcz, stukający o szyby i ściekający po nich krzaczastymi strumykami.
— Przywiozłem te krzesła z miasta — powiedział leśnik. — Wyściełane.
— Ładnie tu u was.
— To wszystko zasługa Maszy. Nawet tapety nakleiła. Gdyby przyjechał tu Donatycz albo któryś ze starych myśliwych, za nic by nie uwierzył. Zresztą teraz ich nie zapraszam.
Na etażerce między oknami stało radio tranzystorowe. Za uchylona zasłonką widać było łóżko z piramidką poduszek. Do ściany, pod portretem Gagarina, była przybita półka z książkami.
— Wyjąć wódkę? — zapytałem.
— Wyciągaj.
— Siergieju Iwanowiczu — powiedziała ostrzegawczo Masza.
— Nie bój się. Przecież mnie znasz. Jak tam twój pieróg, udał się?
— Spróbujcie.
Może ja naprawdę przyjechałem tu w gości? Po prostu w gości.
Masza postawiła na stole brytfankę z pierogiem pachnącym rybą i dwie grube szklanki. Potem usiadła i podparła brodę rękami. Poczułem się straszliwie głodny.
— Za nasze spotkanie — powiedziałem. — Za to, abyśmy zostali przyjaciółmi.
Nie powinienem tego mówić.
— Nie spiesz się — powiedział leśnik. — Jeszcze nawet nie jesteśmy znajomymi.
Upił wódkę ze szklanki, jakby to była woda, i odstawił ją.
— Odzwyczaiłem się — powiedział. — Ale ty pij, nie krępuj się.
— Prawdę mówiąc to i ja nie piję.
— Ładne rzeczy, zeszło się dwóch pijaków! — gajowy roześmiał się, ukazując równe, mocne zęby. Twarz mu złagodniała. Tam, w mieście, wydawał się starszy, surowszy i bardziej oschły.
Masza uśmiechnęła się. Mnie też przypadła w udziale cząsteczka jej uśmiechu.
Jedliśmy wolno wspaniały pieróg z rybami, którego nie potrafiłaby tak przyrządzić nawet ciocia Alona. Rozmawialiśmy o pogodzie, lesie i drodze, jakbyśmy się zawczasu umówili omijać inne tematy. Dopiero przy herbacie Siergiej Iwanowicz zapytał:
— Ty skąd jesteś?
— Z Moskwy. Spędzam tu urlop u ciotki.
— Dlatego jesteś taki ciekawy czy też może masz taki zawód?
Pomyślałem nagle, że chyba akurat teraz w Moskwie, w instytucie, tacy sami jak ja rozsądni i pochłonięci swoją pracą ludzie włączyli ekspres do kawy, który starannie ukrywają przed surowym strażakiem, i zazdroszczą mi urlopu, rozmawiając o polowaniu, na które powinni wybrać się za jakieś dwa tygodnie. Będzie to polowanie na zwierza imieniem WEP, co znaczy wolna energia powierzchniowa. Jest to zwierz potężny, którego można napotkać wszędzie, a zwłaszcza na styku różnych ciał. Jego wszystkim znana, ale jeszcze w małym tylko stopniu zbadana i zupełnie nie wykorzystana siła zmusza krople rosy do zwijania się w kulki i rodzi tęczę. Jednak mało kto wie, że WEP jest wszechobecna i gigantyczna: zasoby energii powierzchniowej wszechoceanu wynoszą 64 miliardy kilowatogodzin. Oto na jakiego zwierza polujemy ze zmiennym szczęściem. Tropimy go nie po to, żeby zabić, lecz po to, aby zmierzyć i wykorzystać.
— Pracuję w instytucie naukowym — odpowiedziałem.
Ale czy naprawdę pracuję?… Konflikt był w zasadzie niepotrzebny, ale nabrzmiewał od dawna. Landa powiedział, że będę musiał pojechać do Chorogu. Inaczej wszystko się zawali, a poza mną rzekomo nie ma kogo wysłać. A dwa miesiące temu, kiedy wymusiłem na Andrejewie pół roku na myślenie, na prawdziwą pracę, Landa tego nie wiedział? Można przecież uganiać się za żurawiami na niebie[2]* choćby do samej śmierci, ale prosta wyliczanka faktów jest dobra wyłącznie w książce telefonicznej. Zasłużyłem sobie, ciężko zapracowałem na prawo zajęcia się nauką. Nauką! I powiedziałem o tym Landzie wprost, bo zbrzydły mi do reszty niedomówienia, za którymi kryła się zwyczajna zawiść. Powiedziałem mu to, choć rozwodził się o konieczności, obowiązku, o krzyżu, który wszyscy niesiemy; o tym, że każdy z nas powinien uprawiać nie tylko własne poletko… A mnie znudziły się już cudze poletka! Jednym słowem po tej rozmowie stało się jasne, że do Chorogu nie pojadę i w instytucie nie zostanę…
— A ja nie mam szkoły. Jakoś tak wyszło. Może zabrakło zdolności. Gdyby były, coś bym skończył.
Pił herbatę ze spodka, przegryzając cukrem. Kończyliśmy już po trzeciej szklance, a Masza nie dopiła nawet pierwszej. Ogarnął mnie leniwy nastrój, zapragnąłem powiedzieć coś miłego tym ludziom, siedzieć tak i czekać, aż Masza się uśmiechnie. Za oknem zrobiło się zupełnie ciemno, deszcz lał teraz jak z cebra i jego szum przypominał łoskot morza.
— Dawno byłeś na polowaniu? — zapytał Siergiej Iwanowicz.
— Pierwszy raz się wybrałem.
— Właśnie widzę. Broń nie czyszczona od dziesięciu lat. Gdybyś wystrzelił, rozleciałaby się na kawałki.
— Nawet jej nie nabijałem.
— Napijesz się jeszcze?
— Dziękuję, wypiłem już trzy szklanki.
— Mówię o wódce.
— Nie, jakoś nie mam ochoty.
— A ja dawniej piłem jak smok. Przestałem dzięki Maszy.
— Sami rzuciliście — powiedziała Masza.
— Rzadko kto sam rzuca. Prawda? Nawet w szpitalu ludziska nie rzucają.
— Prawda.
— No cóż, trzeba iść spać. Nie pogniewasz się, jeśli ci pościelemy na ławce, Mikołaju, jak ci tam po ojcu.
— Po prostu Mikołaj. Mógłbym być pańskim synem.
— Nie kłuj w oczy starością. Może i mógłbyś, ale nie jesteś. Kiedy będziesz szedł na dwór, weź moją pelerynę.
Wstaliśmy od stołu.
— Zawsze tak wcześnie się kładziecie? — zapytałem.
— Jak kiedy. Ale trzeba się wyspać, bo rano cię obudzę. Muszę jechać do roboty, a i przed tobą daleka droga.
2
* Przysłowie rosyjskie: „lepsza sikorka w ręku niż żuraw na niebie” jest odpowiednikiem polskiego przysłowia: „lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”.