Вось дзень адышоў, як наглядчык, прыціх,
Газніца мігае з пагрозай.
У камеры душнай мы толькі ўтраіх —
Газніца, і я, і мой розум.
АТЭЛІ
Тут пакоі — удовы.
Сам жыві-памірай!
Нехта з’явіцца новы, —
Плату ўперад давай!
Гаспадар у трывозе,—
Ці заплацяць паны?
Я кручуся ў знямозе,
Як ваўчок завадпы.
Шум фіякраў — аж млосна!
А сусед мой, лайдак,
Смаліць востры, нязносны
Той англійскі табак.
Ён рагоча, кульгае,
Ла Вальера двайнік!
I да ранку мігае
Мой пакутнік-начнік.
I ўсе людзі ў атэлі,
Сярод тлуму таго,
Вавілон зразумелі
З мовай дзікай яго.
Нашы дзверы зачынім!
Кожны ўспомніць пры тым
Аб адзінай жанчыне,
Аб каханні сваім.
ВАНДЭМ’ЕР
(З паэмы)
Людзі будучых дзён, калі нікалі
Успамінайце мяне: жыў паэт на зямлі,
Калі з тронаў ляцелі старчма каралі.
Паміралі яны у маўклівай журбе,
Але веліч захоўвалі ўсё ж пры сабе.
Ты — дзівосны у верасні, горад Парыж!
Ты паміж вінаграднікаў ночы стаіш:
Вінаградзіны-зоры павіслі ўгары,
Іх нястомна дзяўбуць аж да самай зары
Ап’янелыя птушкі майго захаплення.
Я па цёмных завулках хадзіў у натхненні.
Я пачуў печы голас, як вяртаўся дадому,—
Ён спяваў, урачысты,
то сціхаў, невядомы,
Каб да Сены дайшло гэтай ноччу вячыстай
Рэха ўсіх галасоў — далёкіх і чыстых.
Доўга слухаў я розныя спевы і крыкі,
Што Парыж абудзіў сваёй песняй вялікай.
Песень Францыі прагну.
Прагну песень народаў—
Хай у глотку маю
яны льюцца заўсёды!
П’яны-п’яны Парыж я адчуў і убачыў —
Вінаград ён збіраў самы спелы і смачны,
I спявалі там звонка
Вінаградныя гронкі.
Рэйн стары адгукнуўся, плыў, як водгулле, Ван:
Слухай песні, Парыж, спеў сваіх грамадзян!
Тыя гронкі, што сонца калісь нарадзіла,
Мы гатовы прынесці ў ахвяру табе.
Мы нясём табе розум, і муры, і магілы,
Непачуты табою крык дзяцей у калысках,
Мы прыносім табе рэкі думак іскрыстых,
Мы працягваем рукі ў парыве бязмежным,
Быцца доўгія рукі спяваючых вежаў.
Розум гібкі наш звязаны з іншым жыццём,
Ён хавае, як дзверы, сакрэт пад замком;
Мы прыносім табе таямніцы стагоддзяў:
Ты пачуеш не толькі аб любоўнай прыгодзе,—
Сэнс дваякі пачуеш фатальнай праявы,
Невядомы ні Усходу, ні Грэцыі нават,—
Сэнс Брэтані, дзе сілай дзевятага вала
Акіян кантынент падмывае памалу.
Поўнач гулам сваіх гарадоў адказала:
О Парыж! Мы прыйшлі, мы — крыніцы жывыя —
Гарады, дзе спяваюць, балбочуць святыя,
Металічныя ідалы фабрык святых,
Зацяжарылі хмары ад комінаў тых!
Нібы ўстаў над зямлёй Іксіён механічны,
Нашых рук, нашых пальцаў не злічыш, не злічыш!
Хай завод-велікан, хай майстэрня спарыш —
Як рабочыя голыя, нашы пальцы працуюць:
За сантымы рэальнасць яны фабрыкуюць.
Гэта ўсё мы табе ахвяруем, Парыж!
. . . . . . . .
I яшчэ адказалі тады
гарады, гарады…
Толькі я ўжо адрозніць не мог галасоў —
Незнаёмых, аддаленых слоў.
I напеў старажытнага горада Трэва
Зліўся з іншым матывам і іншым напевам.
Свет вялікі змясціўся ў гэтым віне.
Тут былі і жывёлы, і мора, і дрэвы,
Горы, зоры спявалі — здавалася мне;
Чуў людзей на каленях пры беразе неба,
Спеў жалеза,
што служыць нам добра, як трэба;
Быў агонь, без якога не маем натхнення:
Узнікалі нябожчыкаў гордыя цені,
I маланкі, што думку маю нараджалі;
Кілаграмы паперы агнямі дрыжалі.
I збіраліся разам даты, назвы, імёны,
Там былі чарвякі несмяротныя —
Ім належыць штодзёнпа
Адшліфоўваць пасля нашы косці гаротныя.