Грозных армій змагаліся батальёны,
I былі там лясы:
што ні дрэва, то — крыж,
I была там — ці чуеш, Парыж? —
Хацінка мая ля берагу мілых вачэй;
Крыкі кветак мне чуліся ў змроку начэй.
Гэта ўсё там было,
Гаманіла, жыло.
Апісаць не змагу я — мне слоў пе знайсці,
Зразумець не змагу я ніколі ў жыцці
Усяго, што тады мне ўявілася,
Усяго, што на свеце змянілася,—
Распаліла празрыстым віном
Няўтольную смагу Парыжа.
Пагодныя дні. Жахлівыя сны.
Дзеянні. Вечная музыка руху.
Парасткі, што нараджаюцца з болем.
Светы, якія нагадваюць нас,
Я вас выпіў, а смагі сваёй не здаволіў.
Затое я зведаў смак сапраўдны сусвету.
Ап’янеў ад таго, што я выпіў сусвет сам
на беразе Сены,
Наглядаючы там, як хвалююцца хвалі і дрэмлюць
барліны.
Слухай, слухай мяне! Я — глотка Парыжа.
Буду піць я сусвет зноў і зноў.
Слухай песню маю ап’янення сусвету!
…Вераснёвая ноч праплынала павольна ў вадзе.
Агні не свяцілі з мастоў, захліпаліся ў Сене.
Сярод зорак згасаўшых займаўся ўжо дзень.
КАЛІГРАМЫ
ВЕРШЫ МІРУ I ВАЙНЫ
Памяці старэйшага з маіх саброў Рэнэ Даліза, які загінуў на полі Чэсці 7 мая 1917 г.
(1913–1916)
ПРЫВІД ВОБЛАКАЎ
Напярэдадні чатырнаццага ліпеня,
А чацвёртай гадзіне папоўдні,
Я выйшаў на вуліцу:
Вандроўных акрабатаў
я хацеў пабачыць.
Людзі гэтыя працуюць пад адкрытым небам,
Зрэдку іх цяпер сустрэнеш у Парыжы.
У дні майго юнацтва было іх значна болей,
чым цяпер.
Амаль усе яны паехалі ў правінцыю.
Вось я іду бульварам Сен-Жэрмен.
На плошчы невялікай,
ля помпіка Дантону,
Я сустракаю акрабатаў.
Іх акружыў натоўп маўклівы і чакаў пакорліва.
Заняў я месца, каб разгледзець лепш:
Цяжар страшэнны;
Гарады бельгійскія, паднятыя
Магутнымі рукамі рускага рабочага з Лангві;
Пустыя гіры чорныя,
З’яднаныя застылаю ракою!
I пальцы, што прывыклі скручваць сігарэту,
Прыгожа горкую, як і само жыццё.
Пясок засланы дыванамі бруднымі,
Брыжы якіх разгладзіць немагчыма,
Яны — якраз пад колер пылу,
I плямы жоўтыя, зялёныя
Да іх прыліплі,
Як ліпне ў вушы нам дакучлівы матыў.
Ты бачыш чалавека — дзікуна схуднелага?
Насіў ён попел продкаў на барадре сівой,
Ён спадчыну сваю насіў на твары,
Здалося, ён пра будучыню марыў
I машыпальна ўсё круціў катрынку.
Катрынкі голас! Ён здріўляў людзей,
I чуліся ў ім бульканне, і лямант,
і глухія стогны.
Стаялі нерухома акрабаты.
Старэйшы з іх насіў трыко лілова-ружаватае, —
Такога колеру бываюць твары
Сухотніц юных, з твару нават свежых,
Але асуджаных на смерць хваробай.
Той колер затаіўся ў складках,
Якія акружаюць рот;
Падкраўся ён па здрадніцку да нордраў —
Лілова-ружаваты колер.
I чалавек насіў на целе, на спіне
Агідны колер сваіх лёгкіх.
Рукі! Рукі ўсюды ахоўвалі парадак.
Другі вандроўны акрабат
Быў апрануты толькі ў цень. Я доўга
Углядаўся ў чалавека — і нічога
Не ўбачыў і не зрарумеў нічога:
Быў гэты чалавек без галавы.
Старэйшы, трэці з іх, русім падобны
На валацугу, нават на бандыта,
Адпетага, але весельчака.
Ён да таго ж
(з падвязкамі па белых панталонах)
Меў выгляд зводніка, што пільна сочыць
I за сабой і за сваім убраннем.
Прыціхла музыка.
I пачаліся
Перагаворы з публікай, якая
Ашчадна цыркала на дывапок
Манетку да манеткі,— два з паловай франкі,
Замест чаканых трох за выступленне.